TRZECH ŻYDÓW, TRZY POGLĄDY
Dla tych, co pamiętają ostatnia dyskusje o Tuwimie.
Tuwima zna pewnie każdy z Was.
Trochę trudniej z pozostałymi dwoma, którzy też
są przedstawicielami polskich Żydów.
Zainteresowanych Goldbergiem i Golombem odsyłam
do publikacji Belli Szwarcman-Czarnoty.
Trzech Żydów. Tuwim, Goldberg i Golomb.
I trzy różne poglądy co to znaczy być Żydem.
Jeden czuje się Żydem, tylko dlatego, że się
Żydem urodził.
I gdyby mógł, z chęcią stałby się Polakiem.
Ale rodowici Polacy mu na to nie pozwolą.
Co prawda nie wszyscy, ale smrodek koło niego
jest wyczuwalny.
Jego piękna polszczyzna ma w sobie jakiś dziwny
smak.
„Tuwim nie pisze po polsku. On pisze w języku
polskim!”
To z tego powodu Tuwim nie może zapomnieć, że
jest Żydem.
To z tego powodu wie więcej o Żydach i żydostwie
niż by chciał wiedzieć.
Miliony zamordowanych w czasie wojny budzą w
Tuwimie poczucie przynależności narodowej.
Dlatego prosi o przyjęcie w poczet narodu
wybranego.
Drugi Żyd, Golomb, jest „prawdziwym” Żydem.
I z urodzenia i z wychowania i z przekonania.
On nie jest polskim Żydem. On może być Żydem w
Polsce.
On może być Żydem z Polski. Ale polskość będzie
zawsze traktowana z wrogością.
Tak samo, jak próba rozpłynięcia się
(asymilacji) w społeczeństwie polskim.
Powodów i przykładów można znaleźć wiele.
Dla Golomba Tuwim będzie zawsze „odszczepieńcem”
gorszym niż „goyim”, bo oni się tak urodzili, a Tuwim to sam wybrał. Poczucie
wspólnoty po milionach zamordowanych jest nie tylko „za późne".
Ono jest „niesmaczne” i „bezczelne” i zupełnie
nie do przyjęcia.
No i mamy trzeciego Żyda.
Goldberg jest Żydem, dla którego to, co polskie
nie jest przestępstwem.
On nigdy nie będzie Polakiem, ale może bez bólu
zaakceptować bycie Żydem w Polsce albo bycie Żydem z Polski, chociaż najlepiej
by mu było być Żydem w Izraelu.
On nie odrzuci człowieka, który chce być Żydem.
Poczucie wspólnoty jest silniejsze niż pretensje
czy animozje.
W każdym z nas, pochodzących z Polski, jest
zawarta cząstka tych trzech Żydów.
W jakiej mierze zależy tylko od nas samych.
Alex Wieseltier
August 2018
Published on FZP August 2018. First edition in PLOTKIES 2017