Symbol CHAI
Co oznacza symbol Chai?
Autor: Ariela Pelaia, Learn Religions, 2019 r.
Chai (חי) to hebrajskie słowo i symbol, które oznacza "życie", "żywy"
lub "żyjący". Symbol ten jest pisany hebrajskimi literami Chet (ח)
i Yud (י). Żydzi często mają Chaj na naszyjniku w formie
medalionu lub amuletu, czasem razem z Hamsą, symbolem oka osadzonym w otwartej
dłoni, lub z najważniejszym symbolem wiary żydowskiej, Gwiazdą Dawida.
Popularne są również pierścionki i bransoletki z tym symbolem.
Judaizm, podobnie jak wiele religii, podkreśla wagę życia. Żydzi zachęcani są
do bycia dobrymi, etycznymi ludźmi (lub "mensches"),
wykazującymi cechy takie, jak życzliwość, troskliwość i bezinteresowność oraz
bycia dobrodusznym, korzystającym z czasu, jaki mają na Ziemi. Powszechnym
żydowskim toastem jest "Le Chaim!", co oznacza "za życie!" Mówi się to na
weselach, bar micwach, bat micwach, w Jom Kipur, Rosz Haszana,
piątkowych nabożeństwach szabatowych i innych żydowskich uroczystościach w oczekiwaniu
na wszystkie dobre rzeczy, które mają nadejść.
Dla Żydów chaim (liczba mnoga tego słowa) symbolizuje wartość życia i
nadzieję, która je wspiera. Reprezentuje również wolę życia i służy jako
przypomnienie Żydom o życiu i ochronie życia. Podobnie jak inne symbole
żydowskie, symbol Chai jest popularnym motywem o wielu zastosowaniach, w
rzeźbach, obrazach, tablicach i gobelinach.
Zgodnie z gematrią, mistyczną tradycją żydowską, która przypisuje wartość
numerologiczną hebrajskim literom, litery chet (ח) i yud
(י) sumują się do liczby 18. Chet ma wartość 8, a jud
ma wartość 10. W rezultacie 18 jest popularną liczbą oznaczającą szczęście. Na
weselach, bar micwach i innych imprezach Żydzi często dają w darze pieniądze w
wielokrotności 18, symbolicznie dając obdarowanej osobie dar życia lub
szczęścia. Ten sposób dawania prezentów określany jest jako "dawanie Chai".
Ta nomenklatura rozciąga się na wielokrotności, ponieważ liczba 36 jest
powszechnie określana jako "podwójny Chaj".
W 2009 roku, kiedy premier Izraela Benjamin Netanjahu odwiedził w Berlinie
budynek, w którym Adolf Hitler i inni przywódcy III Rzeszy planowali zagładę
europejskich Żydów w 1942 roku, podpisał on księgę odwiedzających trzema
słowami napisanymi najpierw po hebrajsku, a następnie przetłumaczonymi na
angielski. Netanjahu napisał: "Am Yisrael Chai - Lud Izraela żyje".
Popularna żydowska fraza "Am Yisrael Chai" pojawia się również przy
mniej uroczystych okazjach. Jest używana jako swego rodzaju modlitwa lub
deklaracja wiecznego przetrwania Izraela i narodu żydowskiego, któremu na
przestrzeni wieków wielokrotnie groziła zagłada, zwłaszcza podczas Holokaustu.
Chai jako symbol sięga średniowiecznej Hiszpanii, a jego użycie jako
amuletu wywodzi się z XVIII-wiecznej Europy Wschodniej. Litery te były używane
jako symbole w kulturze żydowskiej już od najwcześniejszych żydowskich źródeł. Sam
Talmud twierdzi, że świat został stworzony z hebrajskich liter, które tworzą
wersety Tory. Termin Chai pojawia się również co najmniej trzy razy w hebrajskiej
Biblii, m.in. w Księdze Kapłańskiej i Powtórzonego Prawa.
Chociaż biżuteria jest najpopularniejszym sposobem eksponowania symbolu Chai,
nie jest to jedyny sposób. Wśród wielu przedmiotów ozdobionych Chai są
nowoczesne przedmioty, takie jak kubki i T-shirty, a także tradycyjne żydowskie
przedmioty, takie jak tałesy (szale modlitewne) i mezuzy (przedmiot religijny,
który składa się z ozdobnej kasetki chroniącej kawałek pergaminu). Obrazy,
gobeliny i inne dzieła sztuki również mogą zawierać symbol Chai.
Być może najbardziej znana prezentacja terminu "Chai", dla osób spoza
wyznania żydowskiego, znajduje się w popularnym musicalu i filmie "Skrzypek na
dachu" w piosence "Le Chaim!", która jest śpiewana z okazji ślubu córki
Tewjego:
"Oto nasz dobrobyt, nasze dobre zdrowie i szczęście,
No i najważniejsze...
Za życie, za życie, Le Chaim!".
Polskie tłumaczenie i redakcja Alex Wieseltier