KIPA
KIPA - ŻYDOWSKIE NAKRYCIE GŁOWY
Kipa to
nakrycie głowy tradycyjnie noszone przez żydowskich mężczyzn i chłopców na znak
czci i szacunku dla Boga.
Kipa (dosł. kopuła) to hebrajskie słowo oznaczające jarmułkę. W języku jidysz
określany jest również jako jarmułka, rzadziej koppel (dosł. czapeczka).
Tradycja żydowska wymaga, aby mężczyźni nakrywali głowy na znak szacunku i czci
dla Boga podczas modlitwy, studiowania Tory, błogosławieństwa czy wchodzenia do
synagogi.
Ta praktyka ma swoje korzenie w czasach biblijnych, kiedy kapłanom w Świątyni
polecono zakrywać głowy.
Praktyka noszenia jarmułki przez cały czas pochodzi z talmudycznej anegdoty, w
której astrologowie powiedzieli kobiecie, że jej synowi przeznaczone jest
zostać złodziejem. Aby temu zapobiec, powinna ona była nalegać, aby on cały
czas miał nakrytą głowę, by przypominała mu ona o obecności Boga i zaszczepić w
nim strach przed Niebem. Pewnego razu, siedząc pod palmą, zgubił on swoje
nakrycie głowy i nagle został ogarnięty palącym pragnieniem zjedzenia owocu z
drzewa, które nie należało do niego. Właśnie w tym momencie zdał sobie sprawę,
jak silny wpływ wywarło na nim noszenie jarmułki.
Według Talmudu nie należy chodzić z odkrytą głową na odległość większą od
czterech łokci.
Chociaż nie jest to wyraźnie wymagane przez prawo, praktyka ta jest odnotowana
w Talmudzie i przez wieki stała się akceptowanym zwyczajem żydowskim do tego
stopnia, że według większości autorytetów halachicznych jest to obowiązkowe.
Dlatego nie należy chodzić ani nawet siedzieć z odkrytą głową. Kipa powinna się
znajdować na głowie nawet podczas snu.
Kobiety i dziewczęta nie noszą jarmułek. Jednym z powodów jest to, że jarmułka
ma przypominać o obecności Boga, a kobiety, które są bardziej intuicyjne
duchowo i posiadają silniejszą wiarę, nie potrzebują ciągłego przypominania.
W niektórych społecznościach zwyczajem było noszenie dużych, wysokich jarmułek,
które całkowicie zakrywały głowę. Wielu litewskich rabinów nosiło w dawnych
czasach takie nakrycia głowy. Kipy bucharskich Żydów słynęły z dużych
rozmiarów, a także z misternego haftu.
Oprócz jarmułki wielu mężczyzn podczas modlitwy nosi także kapelusz. Zakładanie
kapelusza jest postrzegane jako akt szacunku. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu,
gdy mężczyźni wychodzili na zewnątrz, upewniali się, że noszą kapelusz.
Kapelusz przypomina też zawój noszony przez kapłanów podczas nabożeństw
świątynnych.
Pomimo szczególnej roli jarmułki w życiu żydowskim, nie posiada ona wrodzonej
świętości, jak na przykład nienadający się do użytku modlitewnik, i może być
ona, w razie potrzeby, wyrzucona i zastąpiona inną.
Kipy występują w różnych kolorach i wzorach i są wykonane z materiałów tak
różnorodnych, jak aksamit, zamsz, skóra i przędza dziana. Wiele przedsiębiorstw
oferuje spersonalizowane usługi haftowania i dodaje wybrane przez klienta szkice
lub słowa. (Nierzadko spotyka się chłopców z jarmułką z wyhaftowanym imieniem).
Niektóre społeczności opracowały projekty kip, które są bardzo skomplikowanymi
dziełami sztuki, takimi jak te wykonane przez żydowskich rzemieślników z Jemenu
i Gruzji, z których większość mieszka obecnie w Izraelu.
Tłumaczenie i redakcja Alex Wieseltier