Jidysz

What are some famous Yiddish sayings?
Gil Yehuda, Quora

Jidysz jest bardzo wyrazistym językiem pełnym barwnych i kulturowych idiomów, głównie tych z czasów głównie utraconych. Jest to język wywodzący się z języka niemieckiego i hebrajskiego - w zależności od stylu może mieć także wpływy polskiego, litewskiego i aramejskiego.
Podam tutaj dwie kategorie wyrażeń, które warto poznać
1. Słowa
2. Wyrażenia docinków lub rozżalenia
Oto słowa, które warto znać (użyję tłumaczenia potocznego, a nie dosłownego)
• zaj gezund == bądź zdrów
• mazel tov == gratulacje (technicznie hebrajskie, nie jidysz)
• szlep == taszczyć
• szep nachys == czerpać dumę z osiągnięć innych osób
• menczlichkajt == człowieczeństwo, godność
• Oj giewalt! == O cholera! (w nieprzyjemnych okolicznościach)
• chucpa == tupet lub bezczelne zachowanie
• jente == rozmowna kobieta, plotkarka
• nosz == jeść byle co
• czoczkies == duperelki
• tuches == tyłek
• curys == problemy, nieszczęścia
• Mama-loshen==język mamy (język którym mówiła do ciebie)
• a mechaye!==przyjemnie, cudownie!
• szpil == gra, sztuka lub akt
• sznor == żebrać, zwędzić
• kwacz == narzekanie
• garnisz == nic
• bissel, klajn == trochę, mało
• szejne == ładna
• kloc, szlemiel, szlimazel == niezdarny lub pechowy.
Jak mówi przysłowie, szlemiel to facet, który zawsze rozlewa zupę. Szlimazel to facet, na którego tę zupę rozlano.
• verkakte == spieprzone, zły pomysł
• kajne hore == na psa urok (odpukać)
• hajmisz == czuć się jak w domu
• traif == niekoszerne, nielegalne
• meszugene == głupi
• goilem == bezmózgowiec
• bobe majse == bajka (babskie gadanie)
• glik == szczęście, powodzenie
• umglik == nieszczęście
• megillah == zwoj, długawa historia
• Mojsze Kapojr = chłopak na opak

Język i kultura jidysz maja dryg do dobrych docinków. Oto kilka smacznych, a także kilka ładniejszych fraz.
• Ale cajn zoln baj im arojsfalen, not ajner zol im blajben ojf canjwejtung. == Żeby mu wszystkie zęby wypadły, z wyjątkiem tego, który go boli.
• Wi cu derlejb ich im szojn cu begruben. == Obym żył wystarczająco długo, żeby go pochować.
• Migulgl zol er fern in henglajter, baj tag zol er hengen, un baj nacht zol er brenen. ==Bodaj on się zamienił w żyrandol i wisiał w dzień a palił się w nocy.
• Chazer blajbt chazer ==Świnia pozostanie świnią
• Frum dajn maul cu Gott's ojren == Z twoich ust do Boskiego ucha.
• Gezund wi a ferd == Zdrów jak koń
• Hok mir niszt kajn Chajnik == Nie bądź nudny, nie dręcz mnie
• A loch in kop == Dziura w głowie (jak w ... "Potrzebne mi to jak loch in kop")
• Er blondzhet zich in wald. Ruf di policaj! == Zabłądził w lesie. Dzwoń na policję! (Jak ktoś plecie androny)

Polskie tłumaczenie Alex Wieseltier