Żydowskie przedmioty rytualne

Żydowskie przedmioty rytualne: przewodnik

Praktykowanie judaizmu obejmuje szereg specjalnych przedmiotów, zwanych przedmiotami rytualnymi lub judaiką. Wielu Żydów używa, a nawet kolekcjonuje pięknie wykonane przedmioty, szanując koncepcję micwy hiddur, upiększania i estetyki.
Poniższe obiekty są wymienione w kolejności alfabetycznej. Większość tych przedmiotów, z wyjątkiem jadu, szofaru i zwoju Tory, które są zazwyczaj zarezerwowane do użytku w synagogach, jest powszechna w domach żydowskich.

Chanukija
Chanukija, czyli menora chanukowa, to kandelabr o dziewięciu ramionach (osiem na świeczki i jedno na "świecę pomocniczą", zwana szamaszem), używany podczas tego święta. Chanukija symbolizuje cud w nowo poświęconej Świątyni Jerozolimskiej, kiedy ilość oliwy wystarczająca na jeden dzień światła paliła się przez osiem dni.

Cyces
Cyces to frędzle przymocowane do czterech rogów tałesu. Czasami przyczepia się je również do czterokątnej bielizny, zwanej także cyces (czasami nazywanej talit katan lub "mały tałes"). Tradycyjna praktyka noszenia cyces przez mężczyzn ma korzenie biblijne.

Dreidel
Czterostronny bączek oznaczony hebrajskimi literami Nun, Gimmel, Hej i Shin (Peh w Izraelu), co jest akronimem wyrażenia "Tam wydarzył się wielki cud" ("tutaj" w wersji izraelskiej). Dreidel to gra popularna podczas święta Chanuki.

Etrog
Etrog, owoc podobny do cytryny, jest jedną z czterech roślin, która, razem z lulav (liściem palmowym), hadas (mirtem) i aravah (gałązką wierzbową), są używane podczas jesiennego święta Sukkot. Tradycyjnie te cztery rośliny są wiązane razem i macha się nimi każdego dnia tego siedmiodniowego festiwalu. Co roku należy kupować świeży etrog.

Jad
Wskaźnik, zwykle wykonany z metalu lub drewna, używany przez czytającego Torę w synagodze do zaznaczania miejsca czytania w zwoju.

Kielich Kiduszu
Kielich do wina, często wykonany ze srebra, używany do Kidusz, błogosławieństwa nad winem (lub sokiem winogronowym), odmawianego na początku większości żydowskich posiłków świątecznych.

Kipa
Zwana także jarmułką lub mycką, to nakrycie głowy noszone podczas żydowskich czynności rytualnych, chociaż niektórzy religijni Żydzi noszą je przez cały czas. Tradycyjnie była ona noszona tylko przez mężczyzn, ale niektóre kobiety również ją noszą.

Lulaw
Liść palmy daktylowej, lulav, jest największą z czterech roślin używanych podczas święta Sukkot. Złożone razem na Sukkot mirt z wierzbą i lulawem określa się także mianem lulaw. Co roku trzeba kupić świeży lulav.

Menora
Menora, to replika siedmioramiennego świecznika, ustawionego w Namiocie Spotkania, a także używanego w Świątyni Jerozolimskiej, Traktowana jest jako symbol judaizmu.

Mezuza
Małe pudełko zawierające wersety Tory zapisane na pergaminie, umieszczane na prawych odrzwiach żydowskich domów. Często pojawia się na nim hebrajska litera Szin, pierwsza litera jednego z imion Boga.

Pojemnik na przyprawy
Pojemnik na przyprawy, często cyzelowany i wykonany ze srebra, służy do przechowywania słodkich, aromatycznych przypraw, besamim po hebrajsku, wąchanych w ramach nabożeństwa hawdali kończącej szabat. W domach aszkenazyjskich często przechowywano w tym pojemniku goździki.

Przykrywka chałki
Nieprzezroczysta tkanina, często wykonana z haftowanego aksamitu, chociaż można również użyć dowolnego materiału, używana do przykrycia chałki przed rozpoczęciem posiłku szabatowego. Zwyczajowo pozostawia się chałki przykryte do czasu odmówienia błogosławieństwa kiduszu nad winem.

Przykrywka do macy
Nieprzezroczysty, często haftowany, materiał używany do przykrycia macy (przaśny chleb) na sederowym stole paschalnym.

Pudełko Cedaki
Pudełko na cedakę, (czyli puszke w języku jidysz), to pojemnik, do którego wkłada się datki na cele charytatywne.

Szabasowe Świece i świeczniki
Dwie lub trzy świece zapalane tuż przed zachodem słońca w piątek, które początkują szabat. Można użyć dowolnych świec, ale tradycyjnie są one białe i powinny być na tyle duże, aby się paliły przez cały czas posiłku szabatowego. Wiele rodzin ma specjalne świeczniki używane tylko do szabasowych świec

Siddur (modlitewnik)
Siddur to żydowski modlitewnik zawierający liturgię odmawianą podczas nabożeństw w synagodze. Chociaż są one ogólnie dostępne dla każdego i można z nich korzystać podczas nabożeństw w synagodze, wiele osób woli mieć własne. Istnieje niezliczona ilość wydań siddur odpowiadających różnym okresom historii, różnorodności żydowskich tradycji liturgicznych, a w czasach nowożytnych rozprzestrzenianiu się stylów i ideologii.

Szofar
Róg barani, w który się dmucha w synagodze w Rosz ha-Szana, żydowski nowy rok, oraz na zakończenie modlitw w Jom Kippur, dzień pojednania. W kontekście modlitwy z okazji tego ostatniego święta. Szofar służy jako wezwanie do pokuty.

Sukka (kuczka)
Kuczka to tymczasowe szałas kryty strzechą, używany podczas jesiennego święta Sukkot. Tradycyjnie używany do świątecznych posiłków. W trakcie tego święta niektórzy Żydzi mają zwyczaj spędzania w niej dużej ilości czasu, a nawet w niej spać.

Świeca Hawdala
Pleciona świeca z wieloma knotami, używana podczas ceremonii Hawdali (dosłownie separacji), która oznacza przejście końca szabatu w początek nowego tygodnia.

Świeca Jahrzeit (lub Jizkor)
Jahrzeit to hebrajska rocznica śmierci danej osoby, a świeca jahrzeit to świeca, która tradycyjnie pali się ku pamięci tej osoby przez 24 godziny. Znana jest ona również pod nazwa świecy Jizkor. Jizkor po hebrajsku oznacza "Pamiętaj". Jest to nie tylko pierwsze słowo modlitwy, ale reprezentuje także jej ogólny temat. W tej modlitwie prosi się Boga, by pamiętał o duszach naszych bliskich i przyjaciół, którzy odeszli.

Talerz Sederowy
Centralny element sederowego stołu Paschy. Tradycyjnie na talerzu sederowym znajduje się pięć lub sześć rzeczy, z których każda symbolizuje część (lub wiele części) historii Paschy.

Talit
Szal modlitewny wykonany z wełny, bawełny lub włókien syntetycznych, noszony tradycyjnie podczas porannych modlitw. W społecznościach ortodoksyjnych, talit (lub tałes w wymowie w jidysz) jest tradycyjnie noszony przez mężczyzn, chociaż kobiety w kongregacjach nieortodoksyjnych noszą je również według własnego wyboru. Podobnie jak w przypadku siddur, talit jest zwykle dostępny do używania podczas nabożeństw w synagodze, ale wiele osób woli mieć własny.

Tefilin (filakteria)
Tefilin to dwa drewniane pudelka, wypełnione zwitkami pergaminu z wersetami z Tory, ze skórzanymi paskami, które umieszcza się na głowie i lewym ramieniu (na prawym ramieniu w przypadku osób leworęcznych) podczas porannych modlitw, z wyjątkiem szabatu i świąt.

Zwój Tory
Zwój Tory (po hebrajsku Sefer Tora) odnosi się do Pięciu Ksiąg Mojżesza spisanych na pergaminie, które są czytane na głos w synagogach w szabat i święta. W tradycji aszkenazyjskiej zwój jest przymocowany do dwóch drewnianych wałków pokrytych haftowanym aksamitem i zwieńczonych srebrnymi ozdobami zwanymi rimonim (po hebrajsku granaty).

Polskie tłumaczenie i redakcja Alex Wieseltier

https://www.myjewishlearning.com/article/jewish-ritual-objects-guide/