TiszBeAw
Bar Kamtza, czyli Zniszczenie Świątyni Jerozolimskiej
Tisza B'Aw, 9 dzień miesiąca Aw (17-18 lipca 2021), to
najsmutniejszy dzień w żydowskim kalendarzu, w którym pościmy, umartwiamy się i
modlimy. Jest to kulminacja Trzech Tygodni, okresu, które zaznacza zniszczenie
obydwu Świątyń w Jerozolimie.
Te trzy tygodnie upamiętniają ostateczne oblężenie Jerozolimy, które
doprowadziło do zniszczenia Drugiej Świątyni w 70 roku n.e. W tym okresie
tradycyjnie powstrzymuje się od publicznych uroczystości, takich jak śluby, a
wielu tradycyjnych mężczyzn powstrzymuje się od golenia, odzwierciedlając
praktykę podczas osobistej żałoby . Ostatnie dziewięć dni tych trzech tygodni,
których kulminacją jest Tisza B'Av, to jeszcze głębszy okres żałoby.
Chociaż dokładna data zniszczenia każdej ze Świątyń - starożytnych centrów
życia i praktyki żydowskiej - jest nieznana, tradycja datuje wydarzenia na
Tisza B'Aw. Rzeczywiście, rabini epoki talmudycznej twierdzili, że Bóg
ustanowił ten dzień dniem katastrofy jako karę za brak wiary, którą okazali Żydzi
podczas ich pustynnej wędrówki po exodusie z Egiptu. W ciągu wieków wokół tego
dnia nagromadziło się wiele tragedii, od wypędzeń Żydów z Anglii i Hiszpanii po
bardziej lokalne katastrofy.
Zniszczenie Drugiej Świątyni to sprawka Rzymian, którzy w ten sposób ukarali Żydów
za ich bunt. Podobno zaczęło się to kilka lat wcześniej od protestów na
rzymskiego namiestnika Florusa, kiedy to cesarz Nero wysłał wojsko dla stłumienia
buntu. Istnieje legenda o tym, jak cesarz Nero został przekonany, że Żydzi
powinni być ukarani. Mówi o tym historia o Kamtzie i Bar Kamtzie:
Żyd, który miał przyjaciela o imieniu Kamtza i wroga o imieniu Bar Kamtza,
wydał ucztę i kazał swemu służącemu zaprosić Kamtzę. Jego służący, przez
pomyłkę, zaprosił Bar Kamtzę. Bar Kamtza przyjął to jako gest przebaczenia,
ubrał się w swoje najlepsze szaty i przyszedł na ucztę. Gdy gospodarz zauważył
Bar Kamtzę, kazał mu się natychmiast wynosić. Bar Kamtza chciał zostać i zapłacić
za to, co zje, ale gospodarz nie tylko odrzucił jego ofertę, ale kazał go wyrzucić
na ulicę. Na uczcie byli również rabini, którzy na takie traktowanie nie
zareagowali. Więc Bar Kamtza postanowił ich ukarać i oskarżyć ich u cesarza. Udał
się więc do Nerona i powiedział, że Żydzi planują przeciw niemu bunt. Nero nie był
przekonany, więc Bar Kamtza zaproponował, żeby Nero posłał ofiarę do Świątyni i
zobaczył, czy będzie ona przyjęta. Nero wybrał na ofiarę cielę bez skazy i posłał
je razem z Bar Kamtzą i delegacją Rzymian. W trakcie podroży Bar Kamtza zrobił
potajemnie skazę na oku cielęcia i zwierzę nie zostało zaakceptowane przez Świątynię.
Delegacja Rzymian wróciła do Rzymu i powiedziała cesarzowi, że jego ofiara została odrzucona.
Cesarz Neron był wściekły, a konsekwencje jego wściekłości przyniosły jeden z
najmroczniejszych rozdziałów w żydowskiej historii.
Jak powiedział wielki rabin Elazar: "Widzicie, jak wielka jest kara za
spowodowanie wstydu. Bo to Bóg asystował Bar Kamtzie i pozwolił na powodzenie
jego spisku, który spalił Jego dom i przybytek Jego kultu".
Ale to nie Nero, tylko Tytus, syn następnego cesarza, Wespaziana, zdobył Jerozolimę
i zniszczył Świątynię. Zajęło to Rzymianom ponad pół roku, ale po zajęciu Jerozolimy i spaleniu Świątyni, na Świątynnym Wzgórzu pozostała tylko zachodnia ściana, która istnieje
do dzisiaj i znana jest jako Ściana Płaczu.
Alex Wieseltier
Lipiec 2021