LUSTERECZKO
LUSTERECZKO POWIEDZ PRZECIE...
(MIRROR, MIRRO ON THE WALL...)
Rabinka Jill Hammer, MyJewishLearning
Mam ambiwalentny
stosunek do luster. Patrzenie na moje odbicie od razu wywołuje emocje na temat tego,
jak wyglądam, więc czasami ich unikam. Ale lustrzane odbicie może również
sprawiać wrażenie okna, portalu do innego miejsca. Dlatego fascynuje mnie, że w
żydowskim folklorze lustra są zazwyczaj traktowane, jako portale do królestwa
duchów.
Wielu osobom znany jest żydowski zwyczaj zasłaniania luster w domu żałoby.
Niektórzy uważają, że ta praktyka ma na celu uniknięcie zarozumiałości w czasie
smutku, ale wielu twierdzi, że ten zwyczaj ma związek z królestwem duchów.
Niektórzy uważają, że gdybyśmy spojrzeli w lustro, moglibyśmy zobaczyć tam
zmarłego. Albo że demony, które zawsze szukają okazji do wejścia w ludzkie
życie, mogą wejść przez nie do domu. Inni mówią, że gdybyśmy spojrzeli w
lustro, moglibyśmy zobaczyć Anioła Śmierci. Legendy te sugerują, że lustra są
swego rodzaju bramą do innego wymiaru, a może oferują sposób na zobaczenie
naszego własnego świata przez inną soczewkę.
Kiedy zapytałam znajomych o wymienienie żydowskich zwyczajów lustrzanych, mieli
niewiele do powiedzenia. Dowiedziałam się, że rosyjski żydowski przesąd
ostrzega przed patrzeniem w lustro o północy, ponieważ dybuki tam będą i mogą
wejść do twojej duszy. Syryjska tradycja żydowska sugeruje, że ten, kto spojrzy
w lustro o północy w Tisz be-Aw
(Dzień Żałoby po zburzeniu Świątyń), zobaczy swoją wybrankę - ale może również
zabrać dziesięć lat jej życia. A jeden z żydowskich przesądów przestrzega, by
nigdy nie kłaść lustra odbiciem w dół, bo to znak śmierci.
Te zwyczaje sugerują, że świat, który znajduje się za lustrem, jest niesamowity
lub przerażający. Ale lustra można również uważać za ochrony. W V wieku tablice
lustrzane były używane w żydowskich domach i grobowcach, jako urządzenia
ochronne. Marokańskie żydowskie ceremonie ślubne często obejmowały prezent w
postaci lustra jako przedmiotu ochronnego dla panny młodej. Zwyczaj marokański
nakazywał również wrzucanie lustra do mykwy w ramach ofiary składanej duchom,
aby uniknąć ich zazdrości. Lustro może zapewniać ochronę, odbijając z powrotem
siły zła lub zapraszając demony do przejścia przez portal z powrotem do
miejsca, z którego przybyły.
Faktycznie, w żydowskiej tradycji mistycznej sam dar proroctwa jest często
opisywany jako lustro. Zarówno Talmud, jak i Kabała dzielą prorocze
doświadczenie na "jasne zwierciadło", rodzaj jasnego i bezpośredniego
proroczego doświadczenia często kojarzonego z widzeniem Mojżesza, oraz "ciemne
zwierciadło", bardziej enigmatyczne sny i wizje innych proroków. "Zohar" (księga o kabale) nadaje
nawet boskiej kobiecości, aspekt Boga łączącego światy transcendentne i
cielesne, epitet aspaklarii -
dosłownie "lustra". W tych tradycjach lustro jest bramą do boskiej mądrości,
odzwierciedlającą głębszą prawdę dla tych, którzy są w stanie w nią spojrzeć.
Jedna z moich ulubionych opowieści o lustrze znajduje się w dziele midraszowym,
znanym jako "Pesikta d'Rav Kahana".
Według tej legendy Serach bat Aszer,
wnuczka Jakuba, żyła niewiarygodnie długo, od Księgi Rodzaju aż po czasy
Talmudu. Pewnego dnia usłyszała rabina Yochanana
mówiącego, że na przeprawie przez Morze Trzcin (the Sea of Reeds) ściany wody
wyglądały jak okienne kraty. "Byłam tam" - odpowiada Serach. "A to nie było tak
- one wyglądały jak szklane okna". W swojej książce "Tree of Souls"
Howard Schwartz rozumie to w ten sposób, że woda odbijała jak lustro, "tak, że
wydawało się, że przechodzi tamtędy jeszcze większy tłum, nie tylko tych w
danej chwili, ale również tych z przeszłości i tych w przyszłości". W tym
opowiadaniu cudowna ścieżka przez Morze Trzcin jest jednym gigantycznym
lustrzanym portalem, a lustra odbijają nie tylko tych, którzy przeszli, ale
wszystkich, którzy doprowadzili ich do tego punktu i wszystkich, którzy przyjdą
później. Ściany wody są magicznymi lustrami, które ujawniają to, co jest ukryte
w rzeczywistości, ale nie jest do końca widoczne.
Tak więc skromne lusterko, którego używamy do golenia, nakładania makijażu lub
sprawdzania, czy coś nie utknęło nam w zębach, może w rzeczywistości być bramą
do świata, który prawie, ale nigdy nie będzie naszym. Świat, który nas
odzwierciedla, ale również nas przerasta.
Więc następnym razem, gdy spojrzysz w lustro, nie szukaj tylko znanego odbicia.
Może być tam więcej niż to, co nasz pierwszy rzut oka napotyka.
Polskie tłumaczenie Alex Wieseltier
https://www.myjewishlearning.com/article/mirror-mirror-on-the-wall/