KOSZER
KOSZER
Tradycyjna żydowska
praktyka koszerności zabrania spożywania niektórych rodzajów żywności
(niektórych gatunków zwierząt, zwierząt poddanych ubojowi inną niż uznana
metoda, krwi ssaków lub ptaków) oraz niektórych kombinacji żywności (z grubsza
mięsa z produktami mlecznymi). Koszerność nakazuje praktyki kuchenne, które
pomagają utrzymać te ograniczenia. Prawa te, znane jako kaszrut, są przestrzegane w różnym stopniu wśród żydowskich rodzin
i jednostek. Dla tych, którzy zdecydują się przestrzegać części lub całości systemu
kaszrutu, służy to jako częste
przypomnienie ich odrębnej tożsamości jako Żydów.
Jest wiele wyjaśnień dla każdego aspektu kaszrutu.
Tora sugeruje, że Izraelici osiągają wyjątkową świętość poprzez ograniczenia
żywnościowe, które odróżniają ich od innych ludów.
Źródłem ograniczeń, co do tego, jakie pokarmy pochodzenia zwierzęcego mogą być
spożywane oraz zakazu "gotowania koźlęcia w mleku jego matki", jest Tora.
Tradycja rabiniczna interpretuje te zakazy, określając szczegóły i ustanawiając
dalsze ograniczenia, by zapewnić, że zakazy Tory nie są łamane.
Kaszrut występuje w kilku wersjach.
Prawo talmudyczne było różnie interpretowane w średniowiecznych
społecznościach, co doprowadziło do różnic między Żydami aszkenazyjskimi i
sefardyjskimi / bliskowschodnimi. Dziś różnice ideologiczne i socjologiczne
znajdują odzwierciedlenie w różnych standardach kaszrutu. Niektórzy zachowują "biblijny kaszrut", powstrzymując się od jedzenia mięsa zwierząt
niekoszernych, ale nie oddzielając mleka od mięsa. Inni przestrzegają reguły kaszrutu w domu, ale są bardziej
pobłażliwi w innych miejscach.
Utrzymanie koszernego domu na ogół zaczyna się od uczynienia kuchni koszerną,
znane jako kaszerowanie. Można "kaszerować" wiele narzędzi używanych poprzednio
do niekoszernej żywności. Kaszerowanie całej kuchni może wymagać wielu nowych
zakupów, ale większość przedmiotów metalowych (garnki i patelnie, sztućce, a
nawet piekarniki i piece) można uczynić koszernymi poprzez zanurzenie we
wrzącej wodzie lub opalanie palnikiem, podczas gdy naczynia szklane mogą
wymagać jedynie starannego czyszczenia. Naczyń ceramicznych i kamionkowych nie
można kaszerować, a delikatna porcelana może wymagać pewnej pracy, aby nadawała
się do użytku. Niektóre materiały, takie jak Pyrex i tworzywa sztuczne, są
uważane przez niektóre autorytety za nadające się do kaszerowania, a inne nie.
Kupując żywność pakowaną, wiele osób kupuje wyłącznie produkty oznaczone
symbolem potwierdzającym jej koszerność (tzw. hekhsher). Każda organizacja, która przyznaje certyfikaty, ma swój
własny symbol, najczęściej w Stanach Zjednoczonych jest to "O" Związku
Ortodoksyjnego z literą "U" w środku.
Niektórzy kupują produkty, których składniki wydają się być koszerne, nawet bez
oznak nadzoru rabinicznego. Ponadto trzeba wiedzieć, które świeże produkty
spożywcze nie wymagają nadzoru kaszrutu,
a które tak.
Po upewnieniu się, że wszystkie dostępne produkty spożywcze są dopuszczalne,
rozważania dotyczące kaszrutu w
przygotowywaniu żywności koncentrują się wokół dwóch podstawowych kwestii:
unikania spożywania krwi (nawet koszernych zwierząt) oraz oddzielania produktów
mięsnych od mlecznych.
Obecnie konsumenci koszerni zasadniczo nie muszą martwić się usuwaniem krwi z
mięsa. Producenci zazwyczaj wykonują solenie i moczenie wymagane w celu usunięcia
krwi z drobiu, wołowiny lub jagnięciny. Jedynym wyjątkiem jest wątroba, którą
przepisy kaszrutu uznają za
nienadającą się do zwykłej metody usuwania krwi i dlatego można ją jeść tylko
po upieczeniu. Nie usuwa się krwi z ryb, których mięso nie jest uważane za
mięso.
Poza mięsem tylko jaja są potencjalnym źródłem krwi, ponieważ mogą zostać
zapłodnione (mało prawdopodobny scenariusz w dobie hodowli przemysłowej, ale
jest to surowy biblijny zakaz). Po rozbiciu surowe jaja należy sprawdzić pod
kątem plam krwi, a te z plamami należy wyrzucić.
Zasada, że produkty mięsne i mleczne nie mogą być spożywane razem, doprowadziła
do wymogu używania oddzielnych zestawów przyborów do gotowania i jedzenia.
Dlatego kuchnie koszerne mają osobne zestawy garnków i patelni, sztućców i
sztućców, desek do krojenia i pojemników do przechowywania, a często także suszarek
do naczyń i ręczników. Wiele osób używa kodowanie kolorami, aby zaznaczyć, który
jest który. W wielu przypadkach użycie naczynia mięsnego do produktów mlecznych
lub odwrotnie spowoduje, że nie będzie się ono nadawało do użytku. Ale takie
błędy często można naprawić, a naczynie często może być ponownie zdatne do
użytku.
Zakaz spożywania mleka razem z pokarmami mięsnymi rozciąga się na zakaz
spożywania przetworów mlecznych po spożyciu pokarmów mięsnych. Tutaj również
standardy są różne: niektórzy czekają tylko godzinę, inni aż sześć godzin, a
wiele osób mieści się gdzieś pomiędzy tymi biegunami. Jednak po spożyciu
produktów mlecznych prawo żydowskie wymaga jedynie znikomego czasu odczekiwania
przed spożyciem mięsa.
Pokarmy Pareve, do których zalicza
się wszystkie produkty, które wyrastają z ziemi (owoce, warzywa, zboża itp.),
ryby (tylko ryby koszerne), jaja i niebiologiczne produkty jadalne (takie jak
woda i sól), nie są ani mięsem ani nabiałem i można je jeść podczas każdego
posiłku.
Jedzenie w niekoszernych restauracjach czy domach stanowi wyzwanie dla przestrzegających
kaszrutu. Niektóre mniej
rygorystyczne osoby przestrzegające zasad łagodzą w takich sytuacjach swoje
standardy, jedząc na przykład posiłki wegetariańskie, ale nie mięsne, w
niekoszernych miejscach. Ci, którzy przestrzegają bardziej rygorystycznych
norm, mogą używać jednorazowych naczyń i sztućców oraz spożywać tylko proste
produkty spożywcze, takie jak sałatki lub paczkowane potrawy koszerne,
spożywane na zimno lub podgrzane w podwójnie izolowanych pojemnikach.
Polskie tłumaczenie i redakcja Alex Wieseltier