KALENDARZ ŻYDOWSKI
KALENDARZ ŻYDOWSKI
Kalendarz żydowski (hebrajski Luah Ha Szana) jest kalendarzem księżycowo-słonecznym używanym
dzisiaj do żydowskich praktyk religijnych. Określa on daty świąt żydowskich i
publiczne czytanie fragmentów Tory, jahrzeits (daty upamiętniające śmierć
krewnego) i ma wiele innych ceremonialnych zastosowań.
W Izraelu kalendarz ten jest używany do celów religijnych, określa ramy czasowe
dla rolnictwa i jest, obok kalendarza gregoriańskiego, oficjalnym kalendarzem
świąt państwowych.
Żydowski rytm czasu wyznacza zarówno słońce, jak i księżyc.
Podstawową jednostką czasu jest oczywiście dzień, który jest jednostką czasu
określoną przez światło słoneczne docierające do Ziemi podczas jej obrotu wokół
własnej osi. W świecie zachodnim dzień zaczyna się w środku nocy i trwa do
następnej północy, a dni dzielą się na regularne odcinki 24-godzinne.
Dniem żydowskim rządzi słońce. Jest ono jednak silniej zakorzenione w
zjawiskach, które można po prostu zaobserwować, niż nasz standardowy dzien.
Gdybyśmy nie mieli zegarów i zegarków, nigdy nie bylibyśmy w stanie określić, w
którym momencie kończy się jeden dzień, a zaczyna sie następny.
Bazując na Księdze Rodzaju, w której refren "był wieczór i był poranek"
podsumowuje twórczą pracę każdego dnia, judaizm odmierza swój dzień od wieczora
do wieczora.
Oczywiście pojawia się pytanie, jak dokładnie określić moment, w którym kończy
się jeden dzień, a zaczyna następny. Rabini ustalili, że nowy dzień zaczyna się
w momencie, gdy słońce chowa się za horyzontem.
W przeciwieństwie do naszego świeckiego dnia, w którym godziny dzienne są
zmieszane z nocnymi, dzień żydowski zaczyna się nocą i kończy dniem.
Z tego powodu wszystkie święta żydowskie rozpoczynają się wieczorem w dniu
poprzedzającym dzień obchodów. Praktycznie, według żydowskiej rachuby czasu,
wieczór poprzedzający dzień jest rzeczywiście początkiem nowego dnia
kalendarzowego.
Opowieść o stworzeniu świata w Księdze Rodzaju ustanawia również kolejną,
wyższą jednostkę miary czasu, a mianowicie siedmiodniowy tydzień. Opowieść
umieszcza boski plan tygodnia, w którym po sześciodniowym tygodniu pracy
następuje Szabat, jako ustanowiony przez Boga dzień odpoczynku.
Ponieważ większość jednostek miary pochodzi od Babilończyków, którzy byli
pierwszymi wielkimi astronomami i obserwatorami przyrody starożytnego świata,
wiemy, że tydzień powinien być skoordynowany z czterema fazami księżyca. Dlatego,
z grubsza mówiąc, cztery tygodnie to miesiąc, a mniej więcej 12 miesięcy to
rok. Ponieważ jednak 12-miesięczny rok księżycowy i 365-dniowy kalendarz
słoneczny dokładnie się nie pokrywają, kalendarz gregoriański, który stał się
standardowym kalendarzem światowym, ma miesiące o różnej długości, które nie są
już skorelowane z fazami księżyca i musi co cztery lata (rok przestępny) dodawać
dodatkowy dzień, aby kalendarz odzwierciedlał rok słoneczny.
Staje się to nieco bardziej skomplikowane w przypadku kalendarza żydowskiego,
ponieważ ten jest nadal skoordynowany z fazami księżyca, które faktycznie określają
terminy świąt żydowskich. Ma to szczególne znaczenie w przypadku świat, które
przypadają na nowiu i tych, które są obchodzone w czasie pełni księżyca.
W przeciwieństwie do miesięcy słonecznego roku
gregoriańskiego, które są normą w dzisiejszym świecie, miesiące roku
żydowskiego odzwierciedlają fazy księżyca. Najwyraźniej widać to po długości
miesięcy. Podczas gdy miesiące kalendarza gregoriańskiego różnią się czasowo od
28 do 31 dni, by rok słoneczny miał 365 (lub w latach przestępnych 366) dni,
miesiące w roku żydowskim mają długość 29 lub 30 dni, bo miesiąc księżycowy
trwa 29,5 dnia, a miesiące zawsze muszą zaczynać się od nowiu.
Ponadto, ponieważ 12-miesięczny rok księżycowy jest o około 11 dni krótszy niż rok słoneczny, ścisłe przestrzeganie
kalendarza księżycowego oznaczałoby, że święta wypadłyby w niewłaściwym czasie.
Oznaczałoby to, że od czasu do czasu obchodzilibyśmy Chanukę, zimowe święto
świateł, w środku lata, a Sukkot, jesienne święto plonów, wczesną wiosną.
Aby święta w kalendarzu żydowskim wypadały we właściwym
czasie roku, rabini opracowali 19-letni system, który pozwolił im skoordynować
miesiące księżycowe z rokiem słonecznym poprzez wstawienie miesięcy
przestępnych na końcu roku w trzecim, szóstym, ósmym, jedenastym, czternastym,
siedemnastym i dziewiętnastym roku tego cyklu.
Rabini ustalili również, że miesiące Nisan (marzec-kwiecień), Siwan
(maj-czerwiec), Aw (lipiec-sierpień), Tiszrei (wrzesień-październik) i Szewat (styczeń-luty)
mają zawsze 30 dni, a Ijjar (kwiecień-maj), Tammuz (czerwiec-lipiec), Elul (sierpień-wrzesień),
Tevet (grudzień-styczeń) i Adar (luty-marzec) mają zawsze 29 dni. Cheszwan (październik-listopad)
i Kislew (listopad-grudzień) trwają 29 lub 30 dni. W roku przestępnym są dwa
miesiące Adar. Kiedy tak się dzieje, Adar I ma 30 dni, a Adar II (adar szeni) 29 dni. Dlatego zwykły rok
żydowski ma długość od 353 do 355 dni, podczas gdy lata przestępne maja długość
od 383 do 385 dni.
W ten sposób święta żydowskie oscylują w stosunku do kalendarza gregoriańskiego
mniej więcej do miesiąca, ale zawsze wypadają o tej samej porze roku.
Warto zauważyć, że islam też przestrzega kalendarza księżycowego. Jednak w
przeciwieństwie do judaizmu kalendarz islamski jest kalendarzem ściśle
księżycowym i nie jest skoordynowany z rokiem słonecznym. Tak więc, z biegiem
czasu, islamskie święta, takie jak Ramadan, występują w różnych porach roku.
Polskie tłumaczenie i redakcja Alex Wieseltier
https://www.myjewishlearning.com/article/jewish-calendar-solar-and-lunar/