Jom Kipur Katan
Jom Kipur Katan — Mniejsze Święto Żydowskie
Jom Kipur Katan (Mniejszy Dzień Pokuty) to nazwa dnia przed
Rosz Chodesz ("Księżyc w Nowiu"), pierwszym dniem miesiąca Elul (8 sierpnia w
roku 2021).
Dzień jest przeznaczony do poszczenia, pokuty i skruchy na podobieństwo Jom Kipur,
ale w mniej rygorystycznym zakresie.
Jom Kipur Katan został wprowadzony w XVI wieku przez kabalistów z Safed. Był to
lokalny zwyczaj, zobowiązujący w tym dniu mężczyzn, kobiety i dzieci do postu i
spędzenia całego dnia na modlitwie pokutnej, wyznawaniu grzechów i biczowaniu.
Jom Kipur Katan nie jest wspomniany w standardowym kodeksie prawa żydowskiego,
Szulchan Aruch, ale występuje w komentarzu późniejszego halachisty, Joela
Sirkes, w wyniku czego dzień nabrał czegoś w rodzaju halachicznej podstawy i
zaczął być przestrzegany w społecznościach, mających pewien związek z Kabałą.
Wydano kilka małych książeczek zawierających modlitwy i zwyczaje tamtego dnia.
Obecnie Jom Kipur Katan w dużej mierze wyszedł z użycia, jednak sam obrzęd jest
interesujący ze względu na połączenie tematów talmudycznych i kabalistycznych.
Talmud (Hullin 60b) cytuje interesujący komentarz rabina Simeona ben Lakisha,
że kozioł ofiarowany na Rosz Chodesz jest nazywany "ofiarą za grzech dla
Pana", ponieważ jest to odkupienie samego Boga za uczynienie księżyca mniejszym
niż słońce. Wynikła z tego idea, wyrażona w liturgii Rosz Chodesz, że Rosz
Chodesz zapewnia przebaczenie grzechów Izraela.
Tradycja postu w wigilię Rosz Chodesz istniała przed wprowadzeniem jej przez
kabalistów, a wynikała ona z faktu, że w czasie Rosz Chodesz, które małym
świętem, nie wolno pościć. Nów i pełnia księżyca kojarzyły się z losem Izraela,
który w Talmudzie porównywany jest do księżyca. W Kabale idee te zostały
zinterpretowane w ten sposób, by przekazać tajemnicę banicji Szechiny [Bożej
obecności], spowodowanej grzechami Izraela.
Zgodnie z doktryną Sefirot [kabalistyczne pojęcie boskich emanacji], słońce
reprezentuje Tiferet, a księżyc MaIkhut, Szechinę. Stąd mityczny pogląd, że
oddzielenie Szechiny od Jej Małżonki, czyli dysharmonia w sferze Sefirot, jest
spowodowane grzesznością Izraela, a powyższa harmonia zostanie w pełni
przywrócona tylko wtedy, kiedy Izrael okaże skruchę. Wszystko w tym wielkim
kosmicznym dramacie prowadzi do przyjścia Mesjasza. Wraz z nadejściem Mesjasza
zakończy się wygnanie "świętego księżyca", Szechiny. Nów księżyca jest mile
witany jako dowód przyszłego wybawienia Szechiny z Jej wygnania, ale dzień
wcześniej, w Jom Kipur Katan, powinno się modlić, pościć i błagać o
przebaczenie, by znaleźć przebaczenie za grzechy popełnione podczas
poprzedniego miesiąc i w ten sposób przyspieszyć odkupienie.
Alex Wieseltier
Sierpień 2021