Inne tradycje chanukowe

8 tradycji chanukowych z całego świata

Wiele z najbardziej znanych tradycji Chanuki ma charakter uniwersalny. Niezależnie od tego, czy jesteś w Argentynie, czy w Zimbabwe, Żydzi czczą ośmiodniowe święto zapalając menorę, jedząc smażone potrawy i opowiadając o zwycięstwie Machabeuszów i o odbudowie Świątyni w Jerozolimie.
Ale Żydzi na całym świecie rozwinęli także chanukowe zwyczaje, które są unikalne dla ich lokalnej społeczności. Na przykład, podczas gdy pączki nadziewane galaretką (sufganiyot) są specjalnością Żydów aszkenazyjskich, Chanukę w południowych Indiach obchodzono poprzez przygotowanie gulab jamnun, kulki ciasta na bazie mleka, smażone w tłuszczu, a następnie moczone w syropie cukrowym. Ten słodki przysmak jest również spożywany przez nieżydowskich Hindusów podczas innych uroczystości, takich jak Diwali (festiwal swiatel).
Indyjscy Żydzi zajadający się gulab jamnun nie są jedynym przykładem odrębnej tradycji, jaką społeczność rozwinęła w diasporze. Oto osiem innych zwyczajów, które wykraczają poza zabawę w drejdla lub dawanie Chanuka gelt.

1. Wieszanie Menory na ścianie
Większość Żydów aszkenazyjskich umieszcza menorę w oknie, aby pokazać cud Chanuki. W Maroku, Algierii i innych społecznościach Afryki Północnej zwyczajowo wiesza się menorę na haczyku w drzwiach, obok mezuzy. Uważano, że umieszczenie menory w pobliżu mezuzy zwiększa ochronę już zapewnianą przez mezuzę. Jeśli spojrzysz na menory produkowane w Afryce Północnej, zauważysz, że wiele z nich ma na górze pierścień, a także płaską metalową podstawę, dzięki czemu menorę można zawiesić.
Niektórzy Żydzi powiązani z Chabadem również wieszają swoje menory. Grupa ta wywodzi tradycję z Talmudu, który wspomina menorę umieszczoną, podobnie jak mezuza, na odrzwiach.

2. Robienie menory z ziemniaków
Żydzi w Rumunii, a także w Austrii i innych społecznościach środkowoeuropejskich wyskrobywali ziemniaki, wypełniając je olejem i knotem, który służył jako menora. Zamiast ustawienia wszystkich ośmiu ziemniaków na raz, dodawali każdego dnia kolejny ziemniak. Pochodzenie tego zwyczaju jest niejasne, a prawdopodobnie powstał on w wyniku problemów gospodarczo-ekonomicznych.

3. Zapalanie dodatkowego szamesa
Społeczność żydowska w Aleppo, składająca się głównie z Żydów sefardyjskich, którzy uciekli przed Inkwizycją, zapalała dodatkowy szames (świecę pomocniczą) każdego wieczoru Chanuki. Istnieje kilka wyjaśnień – niektórzy twierdzą, że drugi szames miał na celu oddanie czci Bogu i uznanie boskiej interwencji, która zapewniła im bezpieczeństwo. Inni twierdzą, że zwyczaj ten był ukłonem w stronę nie-Żydów z Aleppo, którzy przyjęli ich jako uchodźców.

4. Wystawianie szklanych pudełek
Przed masową imigracją i utworzeniem państwa Izrael w XX wieku Żydzi mieszkali w Jerozolimie przez stulecia i kierowali się zasadą, że światła menory należy umieszczać poza domem, aby wszyscy mogli je zobaczyć.
Jednak zimy w Jerozolimie są często mokre i wietrzne, więc społeczność zaczęła używać szklane pudełka przypominające akwaria, aby chronić płomienie. Wewnątrz umieszczano małe kubki oliwy z oliwek i zapalali knot w kubku odpowiadający nadchodzącej nocy. Niektóre z najstarszych domów w Jerozolimie mają nawet wykutą w zewnętrznych ścianach domów półkę, na której można umieścić szklane pudełka. Obecnie wielu izraelskich Żydów przyjęło tę praktykę, chociaż niektórzy, zamiast używać oliwy, po prostu umieszczają w pudełku chanukiję ze świecami.

5. Chag HaBanot: Święto kobiet
Społeczności żydowskie w Libii, Tunezji, Algierii, Iraku, Iranie, Turcji, Maroku, Grecji i Jemenie obchodzą kolejne święto podczas Chanuki, znanej w języku judeo-arabskim jako Eid Al Bnat lub Chag HaBanot po hebrajsku, co w obu przypadkach przekłada się na Święto Córki.
W Rosz Chodesz Tewet, (który przypada w szóstą noc Chanuki), dziewczęta i kobiety wstrzymują się od pracy i gromadzą się, aby wspominać żydowskie bohaterki, zwłaszcza Judytę, Żydówkę, która żyła w czasach Machabeuszów i pomogła zapobiec zbliżające się oblężenie Jerozolimy poprzez ucięcie głowy asyryjskiemu generałowi.
Uroczystości Chag HaBanot różnią się w zależności od społeczności, ale często obejmują jedzenie słodyczy i smażonych przysmaków, tańce, odwiedzanie synagogi, aby ucałować zwoje Tory i śpiewanie do późna w nocy. Podczas Chag HaBanot publicznie uczczono także dziewczynki zbliżające się do wieku bat micwy, a także zaręczone kobiety.

6. Degustacje wina w okolicy
Region Awinion, położony w południowej Francji, słynie z winnic. W przypadający w czasie Chanuki sobotni wieczór, po zakończeniu szabatu, Żydzi z Awinionu otwierają w swoich domach nową butelkę lokalnego wina i wznoszą toast. Następnie każda rodzina idzie skosztować wybrane przez okolicznych sąsiadów wina i wznieść toast za cud Chanuki.

7. Żaden Melachot w pobliżu Menory
Wśród społeczności żydowskich w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie, a także wśród aszkenazyjskich charedi praktykuje się obyczaj, że dopóki pali się menora, kobiety wstrzymują się od wykonywania melachot, czyli prac zabronionych w szabat i święta. Chociaż Chanuka nie jest świętem wymagającym od Żydów wstrzymywania się od pracy, zwyczaj ten wywodzi się z czasów przed elektrycznością, aby światła menory nie używać do niczego innego oprócz cieszenia się świętem.

8. Dziewiąta noc Chanuki

W niektórych częściach Maroka żydowskie dzieci spędzają ostatni dzień Chanuki, chodząc od domu do domu zbierając resztki bawełnianych knotów, których marokańscy Żydzi używali zamiast świec. O zachodzie słońca zapala się knoty, by uzyskać duże ognisko, a każda kongregacja zbiera się, aby śpiewać, tańczyć, lub nawet skakać przez ogień, co, jak wierzono, przynosi szczęście skaczącym, szczególnie kobietom szukającym partnera lub mającym trudności z zajściem w ciążę.

Polskie tłumaczenie i kompilacja Alex Wieseltier

https://www.myjewishlearning.com/article/8-hanukkah-traditions-from-around-the-world/