GET czyli Rozwód po żydowsku

Get - czyli rozwód po żydowsku 

W Księdze Powtórzonego Prawa czytamy, że jeśli żona "nie zadowala [męża], ponieważ on uważa ją za coś nieznośnego... pisze on do niej list rozwodowy, wręcza go jej i odsyła z domu".
I rzeczywiście, nawet dzisiaj podstawowym rytualnym aktem tradycyjnego żydowskiego rozwodu jest wręczenie przez męża listu rozwodowego.
Ale praktyczny żydowski rozwód jest nieco bardziej skomplikowany i może rozpocząć się dopiero po rozwodzie cywilnym albo przy obopólnej zgodzie o wystąpienie o takowy. Następnie para staje przed beit din, czyli sądem rabinicznym, który specjalizuje się w żydowskich przepisach dotyczących rozwodów.
Tradycyjny żydowski rozwód wymaga również dwóch religijnych męskich świadków, a także sofera lub skryby do praktycznego spisania getu na kawałku pergaminu. (Sąd może składać się z jednego rabina, który następnie zaprasza dwóch świadków, by dołączyli do niego w celu utworzenia ad hoc beit din). Zwykle mąż i żona przyprowadzają, dla emocjonalnego wsparcia, przyjaciół lub krewnych.
Ponieważ pełne prawo do napisania tradycyjnego get spoczywa na mężu, musi on upoważnić skrybę do spisania go w jego imieniu.
Dla zapewnienia, że get odnosi się konkretnie do danej pary, zawiera on imiona stron rozwodowych, nazwę miejscowości, datę i nazwę najbliższej rzeki. Po spisaniu getu świadkowie czytają go i podpisują.
Jeden z rabinów zadaje stronom rozwodowym pytania. Konstatuje, że skryba napisał get na polecenie męża; że świadkowie słyszeli, jak mąż prosił sofera o napisanie getu; i że mąż dał get z własnej woli, a żona go przyjęła. Rabin daje również wszystkim obecnym możliwość protestu przeciwko rozwodowi.
Żona trzyma ręce razem dłońmi do góry, a mąż upuszcza get na jej ręce, ustnie oświadczając, że jest rozwiedziona i "może zostać żoną każdego innego mężczyzny". Ona, trzymając get w swoich rękach, przechodzi kilka kroków i oddaje go rabinowi.
Aby upewnić się, że get jest poprawny, rabin odczytuje go ponownie razem ze świadkami, którzy muszą potwierdzić zarówno get, jak i swoje podpisy. Następnie rabin nadrywa cztery rogi getu, aby nie można go było ponownie wykorzystać, składa go i wręcza mężowi i żonie szetar pituryn, dokument zwolnienia, pozwalający im na ponowne zawarcie związku małżeńskiego.
Jeżeli strony nie mogą lub nie chcą być przy tym obecne, mogą one wyznaczyć pełnomocników do reprezentowania ich przed beit din.
Zarówno konserwatywne, jak i ortodoksyjne gałęzie judaizmu wymagają zgody na ponowne małżeństwo. Judaizm reformatorski akceptuje rozwód cywilny jako całkowicie rozwiązujący małżeństwo, chociaż ostatnio obserwuje się rosnące zainteresowanie jakąś religijną ceremonią rozwodową. Judaizm rekonstrukcjonistyczny oferuje trzy rodzaje getów: tradycyjne, inicjowane przez żonę i inicjowane wspólnie.
Tradycja żydowska rozwinęła nawet instrument zwany warunkowym getem - dla sytuacji, w których mężowi może grozić niebezpieczeństwo śmierci i może on nigdy nie wrócić do domu. Przed wyjazdem w niebezpieczną podróż lub na pójściem na wojnę mąż może spisać get, który zacznie obowiązywać dopiero wtedy, kiedy on nie wróci w określonym czasie.
Taki get zabezpieczałby kobietę przed byciem agunah (kobietą bez geta, niemogąca ponownie wyjść za mąż), ponieważ jej mąż zaginął w akcji, bez świadka jego śmierci.
Historia żydowskich rozwodów jest ciągłą próbą naprawienia biblijnego nakazu nierównowagi sił w żydowskim małżeństwie - gdzie mąż ma wyłączne prawo do zakończenia małżeństwa. Jednak nawet Tora, która zezwalała mężowi na odesłanie żony za poważne naruszenie lojalności, ograniczała absolutną prerogatywę męża do udzielania rozwodu: musiał napisać jej formalny list rozwodowy i zapłacić jakąś formę alimentów; a w pewnych określonych sytuacjach nigdy nie mógł rozwieść się z żoną.
Rabini nałożyli dodatkowe ograniczenia na męża, co nieco poprawiło sytuację żony. Rozszerzyli zakres przypadków, w których rozwód był zabroniony, rozbudowali złożoność procesu rozwodowego, gdzie wymagana była zgoda żony na rozwód; i rozszerzył obowiązki finansowe męża wobec rozwiedzionej żony, określając wartość depozytu majątkowego, który miał zostać spłacony w przypadku rozwodu.
Chociaż Talmud wymagał wydania getu za "całkowitą zgodą" męża, rabini określili okoliczności, w których żona może zażądać, aby beit din spróbował "zmusić" męża do udzielenia rozwód, na przykład, jeśli nie wypełnił on swoich obowiązków małżeńskich.
Jak już wspomniano, współcześni Żydzi we wszystkich odłamach judaizmu starają się zniwelować nierówności w żydowskim prawie rozwodowym, które stworzyło tragedię aguny. Religijne próby obejmują nakłanianie par do podpisania halachicznych umów przedmałżeńskich, które zachęcają męża do przyznania getu lub unieważnienia małżeństwa przez sąd rabiniczny.

Współcześni Żydzi ze wszystkich ruchów odpowiedzieli na nierówności w żydowskim prawie rozwodowym, które stworzyły tragedię aguny. Niektórzy stworzyli środki cywilne za pośrednictwem świeckiego systemu prawnego, ale mogą one być problematyczne. Religijne próby uratowania aguny obejmują nakłanianie par do podpisania halachicznych umów przedmałżeńskich, które zachęcają męża do przyznania geta lub unieważnienia małżeństwa przez sąd rabiniczny. Zarówno ruch reformatorski, jak i rekonstrukcjonistyczny, bardzo zaniepokojony sytuacją agunah, akceptują rozwód cywilny jako całkowite rozwiązanie małżeństwa. W Izraelu sprawy rozwodowe rozstrzygają wyłącznie sądy rabinackie, a kobieta ubiegająca się o rozwód podlega ich decyzjom

Polskie tłumaczenie i kompilacja Alex Wieseltier

https://www.myjewishlearning.com/article/liturgy-ritual-custom-of-divorce/