AUSTRIACKI WIECZÓR
AUSTRIACKI WIECZÓR W KOPENHASKIEJ SYNAGODZE
15 marca 2022
odbył się w kopenhaskiej synagodze austriacki wieczór sponsorowany przez
austriacką ambasadę w Danii. W programie zapowiedziano wykład dr. Hazel
Rosenstrauch on losach austriackich Żydów oraz koncert z udziałem kantora z
Wiednia Shmuela Barzilai.
Z powodu dużego zainteresowania wykład i koncert zostały przeniesione do
synagogi, gdzie było znacznie więcej miejsca niż w ośrodku kulturalnym.
Dużo słyszałem o okropnych losach Żydów w Europie Wschodniej. Wiem także dużo o
losach Żydów węgierskich, rumuńskich, niemieckich, francuskich, holenderskich i
duńskich. Ale o Żydach w Austrii nigdy nie słyszałem. Tak samo jak nie bardzo wiedziałem
jak to dawne Austro-Węgierskie cesarstwo przekształciło się w Republikę
Austrii.
Od dr. Rosenstrauch, której rodzice uciekli po niemieckiej aneksji Austrii do
Wielkiej Brytanii, a jej dziadkowie stali się ofiarami Holokaustu, dowiedziałem
się o zakazie łączenia się z Niemcami, który umieszczono w Traktacie
Wersalskim, o pierwszej republice austriackiej, która początkowo nazywała się
germańska, a po wersalskim zakazie zmieniła nazwę na austriacką. O pierwszym
okresie tej republiki aż do roku 1933, z konglomeratem monarchistów, komunistów,
socjalistów i nazistów, o Dolfussie, rozwiązaniu parlamentu i Froncie Ojczyźnianym,
o ciągotach nazistowskich i zamordowaniu Dolfussa, o jego następcy Schuschniggu
i aneksji Austrii przez hitlerowskie Niemcy.
To było tylko historyczne preludium do historii austriackich Żydów, którzy w
swojej 200 tysięcznej większości byli zasymilowani. W przeciwieństwie do Żydów
niemieckich, którzy wraz z postępującą nazyfikacją niemieckiego społeczeństwa
zaczęli odczuwać to na własnej skórze, Żydzi austriaccy dostali to z dnia na
dzień zaraz po niemieckiej aneksji kraju. Jednego dnia byli pełnoprawnymi
obywatelami kraju, drugiego dnia zostali objęci ustawami norymberskimi i
narażeni na wszystkie represalia, które nękały niemieckich Żydów od lat. Ponad
120 tysięcy austriackich Żydów opuściło Austrię. Opuszczenie kraju nie było
łatwe. I to nie tylko z powodu ograniczeń przyjmowania Żydów przez inne kraje
świata. Nawet jeśli się miało zezwolenie jakiegoś kraju na przyjazd i pobyt,
potrzebne były również wizy tranzytowe krajów, przez które należało jechać. No
i oczywiście zezwolenie władz austriackich na opuszczenie kraju, które było
związane z płaceniem różnorodnych podatków, zrzeczeniem się majątku i wielu
innych formalności. Wiele osób nie opuściło Austrii i stało się ofiarami
niemieckiej maszyny zagłady właśnie z powodu braku korelacji powyżej wspomnianych
restrykcji. Dr. Rosenstrauch wspomniała również o żydowskich dzieciach, które
zostały posłane bez rodziców do Wielkiej Brytanii i o ich niezbyt szczęśliwych
losach.
Wykład dr. Rosenstrauch był bardzo interesujący. Jedynym problemem były ławki w
synagodze, które nie nadają się do tego celu.
Po wykładzie pokazał się wiedeński kantor Shmuel Barzilai i porwał od samego
początku całą widownię. Jego wspaniały głos, jego żydowskie "Miasteczko
Bełz" i "Jidysze mame" wycisnęło łzy w oczach wielu słuchających. I dziwnym
trafem, w trakcie jego występu zupełnie zapomniałem o twardej ławce, na której
umieszczone było moje siedzenie.
Ta niezapomniana impreza zakończyła się poczęstunkiem i lampką wina w ośrodku
kulturalnym obok synagogi.
Alex Wieseltier