613 MICWOT
613 Micwot, czyli Żydowskie Przykazy
Kiedy Żyd mówi: "To micwa!", to zwykle odnosi się
do dobroczynnego aktu dokonanego przez inną osobę. Jednak hebrajskie słowo micwa
nie oznacza "dobrego uczynku" w tym sensie.
Micwa dosłownie oznacza "przykaz". W rzeczywistości tradycja żydowska mówi
o micwot (liczba mnoga od micwa), które pochodzą z Hebrajskiej
Biblii (Tanach). Te przykazy, które wywodzą się z Tory, podzielone
są na przykazy "pozytywne", czyli nakazy (rzeczy, których się wymaga) i
"negatywne", czyli zakazy (rzeczy, których nie wolno robić).
Na przykład powstrzymanie się od mordowania lub kradzieży nie jest po prostu
"dobrym uczynkiem". Podobnie micwot, które mówią o karmieniu biednych,
życzliwym postępowaniem w stosunku do nieznajomego czy o przestrzeganiu
szabatu, są bardziej znaczące w tradycji żydowskiej niż zwykłe boskie sugestie,
jak być dobrym. Micwot to przykazy, tradycyjnie rozumiane jako
pochodzące od Boga, które
mają być przestrzegane przez naród żydowski.
Tradycja żydowska mówi o 613 micwot, czyli, jak to niektórzy twierdzą,
tyle samo co ilość ziarenek w owocu granatu. I jak zwykle w tych sprawach są
pewne odchylenia od tej liczby. I w ilości ziarenek owocu granatu, jak i w
liczeniu tych nakazów przez różnych starożytnych rabinów.
Oficjalna wykładnia tych 613 micwot pochodzi z dzieła Maimonidesa "Sefer
Hamitzvot" (Księgi Przykazów) Dzieło to składa się z 14 ksiąg. I czego tam
nie ma! I Księga Wiedzy z prawami o studiowaniu Tory. I Księga Miłości do Boga
z prawem o obrzezaniu. I Księga Pór Roku z prawami o Szabacie i odpoczynku
świątecznym. I Księga Kobiet z prawem małżeńskim, rozwodowym i prawami kobiet,
łącznie z prawem, gdzie gwałciciel musi poślubić dziewczynę (jeżeli ona tego
zechce). I Księga Świętości z kilkudziesięcioma prawami o zakazanych
stosunkach. Od nieutrzymywania takowych z matką, poprzez zakaz stosunków
homoseksualnych z bratem swojego ojca, do niekastrowania samców (także
zwierzęcych). Księga Przysiąg, Księga Plonów z kilkunastoma prawami o jałmużnie
dla biednych, Księga Posług Świątynnych, Księga Składania Ofiar, Księga
Czystości (z prawem związanym z nieczystością menstruacyjną), Księga Krzywd,
Księga Nabytków (z prawami o niewolnikach), Księga Wyroków z prawem dotyczącym
pożyczek i depozytów. I na końcu Księga Sędziów z prawami o Sanhedrynie i
karach, prawami o nieposłuszeństwie i prawami królów.
Już sama wyliczanka jest bardzo męcząca. Więc jak to jest z tym przestrzeganiem?
Dziś Żydzi nie praktykują już ofiar ze zwierząt ani nie dają darów rolnych
dziedzicznej klasie kapłanów, ale istnieją współczesne micwot (często
będące przedmiotem kontrowersji ideologicznych), które dotyczą kwestii
związanych z dawstwem organów, kaszrutem (przydatnością do jedzenia)
organicznych owoców i warzyw czy kontaktów międzywyznaniowych.
Obecnie możliwe jest przestrzeganie 126 nakazów i 243 zakazów. Ponieważ spora
ich liczba ma charakter okolicznościowy, to liczba przykazów spada do 270, z
czego 48 pozytywnych i 222 negatywnych.
Istnieje hebrajskie wyrażenie "mitzvah goreret mitzvah, averah goreret
averah" - "jeden dobry uczynek przyniesie inny dobry uczynek, jedno
przestępstwo przyniesie drugie", które wyraża przekonanie, że w judaizmie
przestrzeganie jednego przykazu prowadzi do przestrzegania następnego.
Taki efekt może być osiągnięty w różny sposób. Może to być inspiracja, w której
akt micwy jest obserwowany przez innych, którzy to zaczynają powtarzać. Innym
może być przyzwyczajenie, w którym osoba przyzwyczaja się do regularnego
wykonywania micwy.
Kontrast z tym przekonaniem nazywa się "aveira goreret aveira", w którym
popełnienie aveira (grzechu) prowadzi do innego grzechu.
Niektórzy ludzie przestrzegają micwot, ponieważ pomaga im to
zidentyfikować i poczuć się częścią społeczności żydowskiej, inni, ponieważ
wierzą, że jest im nakazane przez Boga, a jeszcze inni po prostu dlatego, że
one mają sens, bo są czymś zwyczajowym, szeroko praktykowanym przez ich
przyjaciół i rodzinę i w końcu dlatego, że przyjemnie i radośnie jest obchodzić
żydowskie święta i mieć domowe rytuały.
Ale powód, który skłania kogoś do przestrzegania przykazań, jest w tradycji
żydowskiej mniej ważny niż samo stosowanie micwot. Można powiedzieć, że
"czyn" jest ważniejszy niż "wyznanie wiary". Oznacza to, że to, jak zachowujemy
się na tym świecie wobec naszych bliźnich i świata, w którym żyjemy, ma
ostatecznie większe znaczenie niż to, w co wierzymy.
W ostatecznym rozrachunku micwot są wyjątkowym żydowskim podejściem do prowadzenia
cnotliwego życia na tym świecie.
Alex Wieseltier
Luty 2021